Ο Ρώσος ψυχολόγος Α.Ρ. Λούρια παρουσίασε μια επιβλητική εικόνα του ηρωικού αγώνα ενός άνδρα να ανακτήσει τις πνευματικές του ικανότητες. Ένας στρατιώτης με το όνομα Ζαζέτσκι, που τραυματίστηκε στο κεφάλι κατά τη μάχη του Σμολιένσκ, το 1943, βρέθηκε ξαφνικά σε έναν εφιαλτικό κόσμο: μπορούσε να θυμηθεί τα παιδικά του χρόνια, όχι όμως και το πρόσφατο παρελθόν του. Το μισό οπτικό του πεδίο είχε καταστραφεί. Είχε μεγάλη δυσκολία να μιλήσει, να διαβάσει και να γράψει.
Μαζί με το κείμενο του Ζαζέτσκι, σε πρώτο πρόσωπο, είναι πλεγμένες και οι διαφωτιστικές παρεμβάσεις του ίδιου του Λούρια, οι οποίες συμβάλλουν ως έξοχες μικρές εισαγωγές στο θέμα της δομής και της λειτουργίας του εγκεφάλου.